Πριν πέντε χρόνια ευχηθήκαμε να έχει συνέχεια μία ιδέα που γεννήθηκε από τα θεμελιώδη «συστατικά» της δια βίου μάθησης και της διαρκούς επιμόρφωσης. Φέτος βρισκόμαστε στη ευτυχή θέση της διοργάνωσης του 5ου Διεθνούς Θερινού Πανεπιστημίου «Ελληνική Γλώσσα, Πολιτισμός και Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας: Από την Αρχαιοελληνική Γραμματεία έως σήμερα». Το πρόγραμμα διοργανώνουν το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων – Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών σε συνεργασία με το Instituto De Letras του Rio De Janeiro University.
Η ομολογημένη επιτυχία των προηγούμενων ετών, όπως καταγράφηκε στα κείμενα των φοιτητών και ερευνητών που παρακολούθησαν το 1ο, 2ο και 3ο και 4ο Διεθνές Θερινό Πανεπιστήμιο στην Άνδρο και την Κρήτη, και οι εγκωμιαστικές αναφορές του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας και του ελληνικού και ξένου τύπου, λειτούργησαν ως η μεγαλύτερη ενθάρρυνση να συνεχίσουμε, παρά τις αντιξοότητες που ταλαιπωρούν την ελληνική κοινωνία και όλους μας.
Πρωτίστως, οφείλουμε να εκφράσουμε την εξαιρετική ευγνωμοσύνη και τις θερμότατες ευχαριστίες μας στην Α.Ε. του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Προκόπιο Παυλόπουλο, ο οποίος έθεσε υπό την αιγίδα του το 3ο και το 4ο Θερινό Πανεπιστήμιο.
Η δημόσια συζήτηση για τη συστηματική οικοδόμηση γεφυρών και διαύλων αλληλεπίδρασης μεταξύ του ελληνικού πολιτισμού και των σύγχρονων μέσων ενημέρωσης και επικοινωνίας, με εστίαση στην καλλιέργεια και διάδοση της ελληνικής γλώσσας, βρήκε ένθερμους παραλήπτες και με έντονη συμμετοχική διάθεση. Πρωτότυπα και νεωτερικά ζητήματα, όπως αυτά της λογοκρισίας και των ορίων του επιτρεπτού λόγου, της σχέσης της αρχαιοελληνικής γραμματείας με τη δημοσιογραφία, της έννοιας της εξουσίας και της χειραγώγησης σε κλασικά κείμενα, αλλά και του λάθους στη γλώσσα και στην επικοινωνία, αναδεικνύονται, ανοίγοντας δρόμους για περαιτέρω ερευνητική και ακαδημαϊκή ενασχόληση. Η συζήτηση αυτή εγκαινιάστηκε από ένα ακριτικό Πανεπιστήμιο, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, το οποίο με Πρύτανη τον Καθηγητή Τριαντάφυλλο Αλμπάνη ταξιδεύει τις ιδέες του από την Ήπειρο στη νησιωτική Ελλάδα αποδεικνύοντας για μία ακόμη φορά την υπεραστική και διεθνή ακτινοβολία του. Πρωτοστατεί το Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών της Σχολής Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, η Πρόεδρος, Καθηγήτρια κ. Αικατερίνη Πλακίτση και οι εκλεκτοί συνάδελφοι του τμήματος.
Μετά από 4 χρόνια αναγνωρισμένης επιτυχίας της διοργάνωσης, το πρόγραμμα διεξάγεται στο νησί της Σύρου, με τη συνέργεια του Δήμου και τη στήριξη του Δημάρχου κ. Γ. Μαραγκού, από 8-15 Ιουλίου 2019. Η «παράδοση» της καλλιέργειας της εξωστρέφειας και των συνεργασιών με εξέχοντες διεθνείς φορείς της εκπαίδευσης, του πολιτισμού και των μέσων ενημέρωσης συνεχίζεται. Υπενθυμίζεται ότι το Θ.Π. «Ελληνική Γλώσσα, Πολιτισμός και ΜΜΕ» τα προηγούμενα έτη υποστηρίχθηκε από το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, την Ελληνική Αντιπροσωπεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, την Ένωση Ευρωπαίων Δημοσιογράφων (ελληνικό τμήμα), την Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης, τον Δήμο Άνδρου και τον δήμαρχο Θ. Σουσούδη κ.ά.
Σημαντικοί υποστηρικτές του προγράμματος είναι φέτος το Μουσείο της Ακρόπολης και η Ιερά Μητρόπολη Σύρου και προσωπικά ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ. Δωρόθεος Β’, τους οποίους και ευχαριστούμε θερμότατα. Κεντρικός μας άξονας, μετά τη φιλόξενη Άνδρο, το νησί της Σύρου. Η δράση θεσμοποιείται στις Κυκλάδες, με την υποστήριξη του κ. Γιάννη Μαμάη, ο οποίος αναλαμβάνει και φέτος αφιλοκερδώς καθήκοντα Ειδικού Συμβούλου του προγράμματος. Υπεύθυνη του πολιτιστικού μέρους αναλαμβάνει η δημοσιογράφος κ. Τέτα Βαρλάμη, διευθύντρια Σύνταξης της παγκυκλαδικής εφημερίδας Κοινή Γνώμη. Εκ μέρους της Οργανωτικής Επιτροπής, τους απευθύνουμε τις ειλικρινείς ευχαριστίες μας για την εξαιρετική συνεργασία και τις ευφάνταστες ιδέες στον σχεδιασμό του φετινού εγχειρήματος.
Εκατοντάδες άνθρωποι, κορυφαίοι πανεπιστημιακοί από ελληνικά και ξένα Ιδρύματα, διανοούμενοι, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες, συγγραφείς και ερευνητές, αλλά και σπουδαίοι επιχειρηματίες ως ευγενείς χορηγοί, συμμερίστηκαν και έζησαν μαζί μας τη μετεξέλιξη και εμπλουτισμό του αρχικού οράματος. Για μία ακόμη φορά πρωτοστάτησαν οι εκδόσεις Gutenberg, ο Γιώργος και ο Κώστας Δαρδανός, ενώ τα μέσα ενημέρωσης της Ελλάδας και του εξωτερικού έδειξαν γρήγορα αντανακλαστικά προβάλλοντας μαζί με πολλά πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας το 3ο Θερινό Πανεπιστήμιο. Φέτος χορηγοί επικοινωνίας μας είναι η ΕΡΤ, η ΕΡΤ3 και το 1ο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας. Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Gutenberg και ο συλλογικός τόμος Ελληνική Γλώσσα, Πολιτισμός και ΜΜΕ που περιλαμβάνει τις εισηγήσεις των δύο πρώτων Θερινών Πανεπιστημίων και εμπλουτίζεται με μελέτες και άρθρα κορυφαίων Καθηγητών από τα Πανεπιστήμια της Ελλάδας, του Χάρβαρντ και του Ρίο Ντε Τζανέιρο.
Μέσα και πίσω από όλες αυτές τις συνέργειες βρίσκονται άνθρωποι που πίστεψαν στη δουλειά μας και μας εμψύχωσαν να συνεχίσουμε. Είμαστε ευγνώμονες σε όλους και σε κάθε έναν χωριστά. Εργαστήκαμε έναν ολόκληρο χρόνο για να ετοιμάσουμε μία εβδομάδα θερινής σπουδής στην υποστήριξη του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής γλώσσας στα σύγχρονα ελληνικά και ευρωπαϊκά ΜΜΕ.
Με επίγνωση του μεγέθους της ευθύνης που συνεπάγεται η ανάληψη της διοργάνωσης, καταβάλαμε κάθε δυνατή προσπάθεια το 5ο Διεθνές Θερινό Πανεπιστήμιο στη Σύρο να προσφέρει στους Έλληνες και ξένους συμμετέχοντες μία ωφέλιμη και συναρπαστική εμπειρία, όπως ακριβώς αξίζει σε μία ακαδημαϊκή δράση υψηλών προδιαγραφών.
Με εξαιρετική τιμή
Νικολέττα Τσιτσανούδη – Μαλλίδη
Ακαδημαϊκή Διευθύντρια 5ου Δ.Θ.Π.
Αναπλ. Καθηγήτρια Γλωσσολογίας και Ελληνικής Γλώσσας
Π.Τ.Ν. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Fellow in Comparative Cultural Studies, CHS-GR, Harvard University
Η συνεργασία μου με τους συντελεστές του 5ου Διεθνούς Θερινού Πανεπιστημίου «Ελληνική Γλώσσα, Πολιτισμός και ΜΜΕ» τα προηγούμενα έτη στην Άνδρο και από πέρυσι στη Σύρο, προκύπτει από τις εντυπώσεις που αποκόμισα παρακολουθώντας και συμμετέχοντας στις προηγούμενες ακαδημαϊκές δράσεις. Αυτό που τις χαρακτήριζε ήταν η ακαδημαϊκότητα, η συνέπεια και η άρτια διοργάνωση, που δεν επέτρεπε, την παραμικρή απόκλιση από ένα πρόγραμμα που σχεδιαζόταν πολλούς μήνες πριν, με επιμονή και στόχευση στη λεπτομέρεια. Επιπλέον, τις διέκρινε η ανησυχία της βελτίωσης, η επίγνωση της ευθύνης, η σοβαρότητα και η ανταπόκριση στις προσδοκίες και τις αναμονές των δεκάδων σπουδαστών που άφηναν τις διακοπές τους για να καθίσουν στο έδρανο ενός θερινού σχολείου.
Πάντοτε πίστευα πως ένα θερινό πανεπιστήμιο μπορεί να είναι πιο ευεπίφορο και ανοιχτό στις διεπιστημονικές προσεγγίσεις, σε σχέση ίσως με τα όσα συμβαίνουν σε ένα αμφιθέατρο, όπου η εξειδίκευση κατά κανόνα κυριαρχεί. Παράλληλα και με έναν εξαιρετικά προσεκτικό σχεδιασμό μια θερινή ακαδημαϊκή δράση μπορεί να αναδειχθεί σε ένα διαρκές εργαστήριο το οποίο δίνει τη δυνατότητα στους φοιτητές και τους ερευνητές να γνωρίσουν με έναν βιωματικό τρόπο άγνωστες πτυχές των θεματικών που αναπτύσσονται μέσα από τον επιστημονικό λόγο. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, εργαζόμαστε όλοι στην ομάδα αυτή. Για παράδειγμα, το καλοκαίρι του 2017 στο σεμινάριο υπήρχε θεματική για τη λογοκρισία στη γελοιογραφία και παράλληλα οργανώσαμε έκθεση σκίτσου με τις δημιουργίες των σημαντικότερων Ελλήνων γελοιογράφων. Ουσιαστικά επιδιώξαμε την αλληλεπίδραση των φοιτητών με τους δημιουργούς του σκίτσου, συναντήσεις που εγκαινιάσαμε και τις προηγούμενες χρονιές, όπως συνέβη με την επίσκεψη του Παντελή Βούλγαρη στην Άνδρο και του Γιάννη Σμαραγδή στην Κρήτη. Αλλά και η συναυλία του Βασίλη Λέκκα που δόθηκε σε ένα εξωκλήσι του νησιού προς τιμή των συμμετεχόντων, προσέφερε ακούσματα στους νέους που άφησαν εξαιρετικές εντυπώσεις. Φέτος, θα προσπαθήσουμε να συνεχίσουμε και να εμπλουτίσουμε αυτή την καλή πρακτική με νέες ιδέες συνεργαζόμενοι με τον δήμο Σύρου και τη δημοσιογράφο κ. Τέτα Βαρλάμη.
Εστιάζουμε επίσης στη γνωριμία των φοιτητών με την ιστορία του νησιού, τη φυσιογνωμία, τους σημαντικούς δημιουργούς του. Πολύ σημαντική θεωρούμε την ενίσχυση της συμμετοχής των σπουδαστών στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσα από τα workshops και τις παρουσιάσεις των εργασιών, σε ένα κλίμα έντονης συνεργατικής διάθεσης και ενδυνάμωσης. Επίκαιρα ζητήματα μπαίνουν στο μικροσκόπιο και αναζητάμε την ανατροφοδότηση του λόγου μας μέσα από τα κείμενα και τις εμπειρίες που θα μας καταθέσουν οι φοιτητές και οι σπουδαστές μας. Δεν θα ξεχάσω, ανάμεσα σε άλλα, το συγκινητικό αφιέρωμα των σπουδαστών του 2ου Θερινού Πανεπιστημίου στο μεταναστευτικό ζήτημα και τις εμπειρίες που μας μετέφεραν παιδιά που εργάστηκαν ή πρόσφεραν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους στα hot spots.
Τέλος, θα ήθελα να τονίσω ότι είναι ιδιαίτερη η τιμή και η χαρά μου να συνεργάζομαι με την κ. Νικολέττα Τσιτσανούδη και να συμμετέχω σε ένα τέτοιο πρόγραμμα που διακρίνεται για τη νεωτερικότητα και την άψογη οργάνωσή του σε όλα τα επίπεδα.
Με τη χαρά της συμμετοχής
Γιάννης Μαμάης
Ειδικός Σύμβουλος 5ου Θερινού Πανεπιστημίου
Καλλιτεχνικός υπεύθυνος εκδ. Gutenberg
«Καρπίζουν μέσα μου παλιά καλοκαίρια», μου έρχονται στο νου οι στίχοι της Λένας Παππά, γυρνώντας τη μνήμη στην αρχή αυτού του ταξιδιού. Ήταν πριν τέσσερα καλοκαίρια, όταν πρωτοήρθα σε επαφή με το όνειρο κάποιων ανθρώπων να επικοινωνήσουν τις αλήθειες της γλώσσας, να δείξουν τους άλλους δρόμους που αυτή μπορεί να στροβιλίσει την έκφραση, να μιλήσουν με τα λόγια εκείνα που η γλώσσα είτε κρίνει, είτε λαθεύει, είτε επικοινωνεί.
Το όνειρο είχε ονοματεπώνυμο. Αυτό της Νικολέττας Τσιτσανούδη, Ακαδημαϊκής Διευθύντριας του Διεθνούς Θερινού Πανεπιστημίου.
Έγινα κοινωνός αυτής της γνώσης, που προσφερόταν απλόχερα από πλήθος διακεκριμένων ακαδημαϊκών δασκάλων, για την Ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό. Όλα αυτά έναν Ιούλιο στην Άνδρο κι ακολούθησε κι άλλος Ιούλιος πάλι στην Άνδρο, όπου από δέκτης όλων αυτών αποφάσισα να γίνω συμμέτοχος κι αυθόρμητα τόλμησα να ξεστομίσω την πρόταση να μεταφερθεί αυτή η ακαδημαϊκή διοργάνωση στη Σύρο, ένα νησί στο οποίο ζω και εργάζομαι τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια.
Εκεί ήταν που μπήκε και το μεγάλο στοίχημα για μένα. Πώς θα μπορούσα να συνταιριάξω με αυτό το σημαντικό ακαδημαϊκό γεγονός, την αλήθεια του νησιού, τις πάμπολλες διαφορές πτυχές του, τις εικόνες του και τον πολύμορφο πολιτισμό του; Με δημιουργικό πάθος ξεκινήσαμε μία προετοιμασία μηνών για να καταλήξουμε να δώσουμε, η Νικολέτα Τσιτσανούδη, ένα άρτιο ακαδημαϊκό πρόγραμμα, κι εγώ ένα παζλ των πολλών και διαφορετικών στοιχείων του πολιτισμού του νησιού. Συνταιριάξαμε τους ήχους του ρεμπέτικου με την ποίηση, τις άριες κλασσικού ρεπερτορίου με την έντεχνη μουσική, όλα στοιχεία της πολιτιστικής ταυτότητας του τόπου.
Το Διεθνές Θερινό Πανεπιστήμιο, χρόνο με τον χρόνο αφήνει τα ίχνη του στο ακαδημαϊκό γίγνεσθαι της χώρας, με το σταθερό βηματισμό του να έχει οδηγηθεί αισίως φέτος στην 5η του χρονιά. Μία νέα διοργάνωση ξεκίνησε 8 μήνες πριν, με την προσπάθεια να εστιάζεται στην επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος, τόσο σε επίπεδο γνωστικού αντικειμένου όσο και σε επίπεδο παροχών.
Μέσα στο καυτό καλοκαίρι, στην αποβάθρα του λιμανιού της Ερμούπολης θα έρθει λικνιζόμενο το πλοίο που θα ξαναφέρει το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων στις Κυκλάδες, για να ξεκινήσει μία νέα πορεία στη γνώση της γλωσσικής επικοινωνίας. Αυτής της επικοινωνίας που φέτος θα είναι με τον άλλο ή με εμάς τους ίδιους, με το μπορεί και το ίσως, με αυτό που αγαπάμε ή μισούμε, με ό,τι μας φοβίζει ή με ό,τι είμαστε εξοικειωμένοι, με την αλήθεια ή το ψέμα μας, με το διαφορετικό ή με το ίδιο ακριβώς κι απαράλλαχτο.
Ένα νέο ταξίδι αναμένεται να ξεκινήσει και πάλι «…Ιούλιο μήνα, το καταμεσήμερο» (Ο μικρός ναυτίλος-Οδ. Ελύτης).
Τέτα Βαρλάμη
Δημοσιογράφος
Διευθύντρια της εφημερίδας των Κυκλάδων
«Κοινή Γνώμη»